KPMG: Wim Bartels - Bevorder intelligentie in plaats van regels voor het jaarverslag

ROTTERDAM - Het pleidooi van de AFM in Het Financieele Dagblad van 18 november jl. om te komen tot een nieuw stelsel van regels voor het geïntegreerde jaarverslag is begrijpelijk. Naast de jaarrekening vormt het jaarverslag immers een essentieel onderdeel van de totale verantwoording. In het jaarverslag vertelt het bestuur in principe het verhaal over de strategie, de positionering en de wijze waarop zij het bedrijf stuurt. Het voorstel van de AFM om ook eenduidige criteria vast te stellen voor bijvoorbeeld klanttevredenheid komt echter te vroeg en kan zelfs averechtse gevolgen hebben.

Stelt u zich deze situatie eens voor. Er moeten een aantal zendingen munten naar een veilige haven worden gebracht. U wordt als een van de kapiteins gevraagd één zending in die veilige haven te brengen. U krijgt waarschijnlijk direct beelden bij uw boot, de munten en de haven en u ziet misschien ook al een zee voor u met een mogelijke koers. U begint dus na te denken over een plan van aanpak. Vergelijk dat met dezelfde vraag, waarbij de opdrachtgever u op grond van de wet onder meer details geeft over de koers, de afmetingen van de zeilen en de bestemming Rotterdam. Het kon wel eens te druk worden op de route en er worden zeker geen nieuwe bestemmingen ontdekt. En waarom denkt de opdrachtgever bijvoorbeeld dat Rotterdam de beste bestemming is?

Dezelfde overwegingen gelden voor het jaarverslag, dat inzicht moet verschaffen in het business model, de waardecreatie en de kansen en risico’s die zich op de route voordoen. Met (te vroege) standaardisatie verdwijnt de intelligentie en groeit rapportage tot een compliance exercitie. Wég kans om nieuwe koersen en bestemmingen te ontdekken, voor zowel de bedrijven, hun CFOs als de beleggers. In de afgelopen jaren hebben bedrijven met hun duurzaamheidverslaggeving vooral de GRI-indicatoren ‘afgetikt’, zonder zich af te vragen wat deze indicatoren eigenlijk zeggen over de waarde van hun onderneming en voor wie ze die eigenlijk creëren. Hetzelfde geldt voor beleggers die vragen naar data die moeten passen in de beleggingsmodellen en deze modellen baseren op de prognoses voor de komende vijf jaar. Dat gaat voorbij aan het feit dat disruptieve risico’s zoals die rondom klimaat essentieel zijn voor de huidige waardering. In de Task Force on Climate-related Financial Disclosures hebben we dan ook vastgesteld dat data niet allesbepalend zijn. Het gaat om het ‘verhaal’: op welke wijze is het bestuur betrokken, welke risico’s en scenario’s ziet het bestuur en op welke wijze stuurt zij hierop. Intelligentie dus in plaats van regels.

Bedrijven die serieus met geïntegreerde verslaggeving aan de slag gaan ontdekken dat het niet zo eenvoudig is om het waardecreatiemodel te definiëren. Zij krijgen juist dóór het schrijven van het jaarverslag een beter begrip van hun bedrijf en de waardebepalende, niet-financiële factoren. Dat betere begrip vertalen bedrijven in hun strategiedenken en sturing, inclusief indicatoren om de voortgang te kunnen meten. Dit is dus een continu iteratief proces, het resultaat van intelligentie dus, een resultaat dat niet gedreven is door regels. Zo’n proces is alleen mogelijk als er ruimte is om het eigen verhaal te vormen en te vertellen. Op dit moment staan we pas aan het begin van die reis. De AFM geeft dat ook in haar rapport aan: de meerderheid van de bedrijven rapporteert nog niet over waardecreatie. De vertaling van strategie naar de geformuleerde doelstellingen blijft lastig. Laten we dan ook voorzichtig zijn te bepalen hoe de wereld eruit ziet voordat we nieuw gebied hebben ontdekt.

Dus wat is er nodig? Dat zowel bedrijven als beleggers begrip opbouwen over waardecreatie en het unieke verhaal dat daarbij hoort. Dat beleggers intelligenter worden in de beoordeling van bedrijven, een oordeel dat verder gaat dan de data. En dat bedrijven de ruimte krijgen om hun koers te bepalen naar de veilige haven. Intelligente principes dus in plaats van gedetailleerde regels.

Wim Bartels

Wim Bartels is partner Business reporting bij KPMG en lid van de Task Force on Climate-related Financial Disclosures.